به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ چند ماه پیش، یکی از کاربران عرب در شبکه‌های اجتماعی، ویدئویی از یک شعبه مک‌دونالد در مالزی منتشر کرد: سالن خالی، صندوق‌دارهایی که بی‌کار ایستاده‌اند و تنها یکی دو نفر که انگار با تردید سفارش می‌دهند. زیر ویدئو نوشته بود: «این هم نتیجه حمایت از رژیم کودک‌کش.»
مرد جوان بطری نوشابه را روی پیشخوان گذاشت. مکثی کرد. به لوگوی قرمز و سفید روی بطری خیره شد. بعد انگار که ناگهان چیزی به ذهنش رسیده باشد، آن را به سمت فروشنده هل داد و گفت: «یه برند دیگه دارین؟ این و نمی‌خوام.»
این صحنه، دیگر فقط یک اتفاق فردی نیست؛ یک جنبش جهانی است. موج تحریم برندهایی که به رژیم اسرائیل مرتبط هستند، از کشورهای عربی تا اروپا کشیده شده و حالا در ایران، رسماً وارد سیاست‌گذاری شده است. دیگر ماجرا فقط به انتخاب‌های شخصی محدود نمی‌شود؛ حالا برخی برندها از قفسه‌های فروشگاه‌ها هم حذف شده‌اند.
این موج جهانی تحریم برندهای حامی رژیم اسرائیل، از نستله تا کوکاکولا و مک‌دونالد در واکنش به حملات غزه شدت گرفته بود. این اقدام که در کشورهای اسلامی و عربی گسترش یافت حالا در ایران، تحریم‌ها وارد فاز جدی‌تری شده است شورای شهر تهران اعلام کرد که دیگر نه‌تنها تبلیغات برندهای حامی رژیم اسرائیل، بلکه فروش آن‌ها در فروشگاه‌های وابسته به شهرداری نیز ممنوع خواهد بود. این یعنی کوکاکولا و نستله از قفسه‌های شهروند و میادین میوه و تره‌بار حذف می‌شوند.
یکی از خریداران در بازارچه‌ای در تهران با دیدن این خبر گفت: «بالاخره! این محصولات سال‌هاست که باید حذف می‌شدند.» این تصمیم واکنش‌های زیادی به همراه داشت و نشان داد که تحریم دیگر فقط یک حرکت مردمی نیست، بلکه به سیاست‌گذاری رسمی هم راه یافته است.
چرا برندهای غربی هدف تحریم قرار گرفتند؟
حملات رژیم اسرائیل علیه غزه، علاوه بر واکنش‌های سیاسی، باعث شکل‌گیری موجی از تحریم برندهای غربی شد که به نحوی از این رژیم حمایت می‌کنند. برندهایی چون مک‌دونالد، استارباکس، کوکاکولا، نستله و…که در گذشته ارتباطات مالی و اقتصادی با اسرائیل داشته‌اند، حالا با فشار گسترده‌ای از سوی مصرف‌کنندگان روبه‌رو هستند. این برندها یا به‌طور مستقیم به رژیم اشغالگر کمک مالی کرده‌اند، یا از طریق پروژه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری، از اسرائیل حمایت کرده‌اند.
کمپین‌های تحریمی و اثرات آن بر فروش برندها
کوکاکولا که از قدیم به داشتن روابط اقتصادی با رژیم صهیونیستی متهم بوده، حالا با تحریم گسترده در کشورهای اسلامی روبه‌رو شده است. به گفته مدیرعامل این شرکت، جیمز کوئینسی، بحران‌های ژئوپلیتیکی تأثیر مستقیمی بر رفتار مصرف‌کنندگان داشته و منجر به کاهش فروش کوکاکولا در برخی بازارهای کلیدی شده است.
مک‌دونالد؛ افت فروش
مک‌دونالد پس از آنکه گزارش شد رستوران‌هایش در اسرائیل به‌صورت رایگان به نیروهای نظامی این کشور غذا ارائه می‌دهند، با موجی از تحریم‌ها مواجه شد. پس از این افشاگری، کاربران شبکه‌های اجتماعی در کشورهای اسلامی و عربی با هشتگ‌های مختلف خواستار تحریم مک‌دونالد شدند. براساس گزارش میدل ایست فروش جهانی مک‌دونالد بین ۱ تا ۲ درصد کاهش یافته است. در پاسخ به این بحران، مدیرعامل مک‌دونالد تلاش کرد این افت فروش را به دلایلی دیگر، از جمله تأثیرات پساکرونا، نسبت داده بود.
نستله؛ کاهش فروش در بازارهای اسلامی
نستله نیز به دلیل ارتباطات تجاری با اسرائیل، شاهد افت فروش در کشورهای عربی و اسلامی بوده است. درحالی‌که مدیرعامل این شرکت کاهش فروش را به رقابت‌های بازار نسبت داده، تحلیلگران بر این باورند که تحریم‌ها و حمایت مردم از فلسطین، عامل اصلی این روند نزولی بوده است.
استارباکس؛ از شیشه‌های شکسته تا کاهش درآمد
برند استارباکس نیز به‌دلیل حمایت‌های قبلی‌اش از اسرائیل، هدف اعتراضات خیابانی و تحریم‌های گسترده قرار گرفت. در برخی کشورها، معترضان روی شیشه‌های فروشگاه‌های این برند شعارهایی چون «تحریم رژیم کودک‌کش» نوشتند. این تحریم‌ها به کاهش درآمد استارباکس در برخی بازارهای خاورمیانه منجر شد، به‌طوری که مدیران این شرکت در گزارش مالی خود به «شرایط غیرمنتظره در برخی کشورها» اشاره کردند.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی تحریم‌ها
این تحریم‌ها تنها جنبه اقتصادی ندارند، بلکه نشان‌دهنده تغییری اساسی در رفتار مصرف‌کنندگان هستند. مردم دیگر فقط به کیفیت محصولات توجه نمی‌کنند، بلکه مواضع سیاسی و اجتماعی برندها را نیز در نظر می‌گیرند. نظرسنجی‌های مختلف نشان داده که در کشورهای مسلمان، از جمله اندونزی (با ۷۰٪ حمایت مردمی از تحریم‌ها) و کشورهای عربی، مردم به تحریم محصولات اسرائیلی و برندهای حامی این رژیم پایبند مانده‌اند.
آیا برندهای غربی مسیر خود را تغییر می‌دهند؟
تحریم برندهای حامی اسرائیل تنها یک اقدام اقتصادی نیست، بلکه حرکتی اجتماعی و فرهنگی برای حمایت از فلسطین و مقابله با رژیم اشغالگر محسوب می‌شود. این روند نشان داد که مصرف‌کنندگان در کشورهای مسلمان و حتی سیاست‌گذاران در ایران، قدرت بالایی در شکل‌دهی به بازارهای جهانی دارند.
با ادامه این تحریم‌ها، شرکت‌های بین‌المللی ممکن است در سیاست‌های خود بازنگری کنند. آیا برندهای غربی حاضرند حمایت خود از اسرائیل را کاهش دهند تا جایگاه خود را در بازارهای کشورهای عربی و اروپایی حفظ کنند؟ یا همچنان بر مواضع خود پافشاری خواهند کرد و به کاهش فروش تن خواهند داد.
